Hệ thống phanh xe tải: công dụng, cấu tạo, những lỗi thường gặp

Hệ thống phanh là một trong những hệ thống cơ bản quan trọng nhất của xe tải. Việc hiểu rõ về hệ thống phanh là điều cần thiết để tài xế xe tải có thể đảm bảo an toàn và giảm nguy cơ tai nạn. Hãy cùng An Thái tìm hiểu về hệ thống phanh xe tải từ cấu tạo, chức năng, cách sử dụng… ngay trong bài viết này nhé.

Giới thiệu về hệ thống phanh xe tải

Hệ thống phanh xe tải là gì?

Hệ thống phanh xe tải là một hệ thống cơ học nằm trong xe tải, hoạt động của hệ thống phanh sẽ tạo ra ma sát từ đó hạn chế chuyển động của các bánh xe, giúp kiểm soát được tốc độ của xe hoặc dừng xe tùy thuộc vào mong muốn của lái xe, đặc biệt quan trọng đối với các xe tải có khối lượng lớn. Hệ thống phanh xe tải là một trong những bộ phận quan trọng nhất, đảm bảo an toàn khi xe vận hành.

Công dụng của hệ thống phanh xe tải

Hệ thống phanh xe tải đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn và kiểm soát phương tiện. Dưới đây là các công dụng chính của hệ thống phanh xe tải:

• Giảm tốc độ: Hệ thống phanh giúp điều chỉnh tốc độ của xe tải, cho phép giảm tốc khi cần thiết. Điều này đặc biệt quan trọng trong các tình huống như đường trơn trượt hoặc khi vào khúc cua, giúp tránh nguy cơ mất kiểm soát.
• Dừng xe: Phanh là công cụ thiết yếu để dừng xe hoàn toàn khi cần thiết. Việc dừng xe đúng cách không chỉ đảm bảo an toàn cho người lái mà còn cho các phương tiện và người tham gia giao thông khác.
• Ổn định xe: Hệ thống phanh giúp giữ ổn định cho xe trong các tình huống khẩn cấp, ngăn chặn xe trượt dài hoặc lật nghiêng. Điều này rất quan trọng, đặc biệt khi xe tải chở hàng nặng.
• Đảm bảo an toàn: Hệ thống phanh không chỉ bảo vệ người lái mà còn bảo vệ hành khách, hàng hóa và các phương tiện khác trên đường. Một hệ thống phanh hoạt động hiệu quả góp phần quan trọng vào việc giảm thiểu tai nạn giao thông.

Các loại hệ thống phanh xe tải phổ biến trên thị trường

Các hệ thống phanh xe tải phổ biến nhất thị trường hiện nay có thể kể đến:

• Hệ thống phanh đĩa: Hệ thống này sử dụng một đĩa phanh nằm giữa má phanh. Khi tài xế nhấn phanh, má phanh sẽ ép vào đĩa phanh, tạo ra lực ma sát giúp giảm tốc độ hoặc dừng xe.
• Hệ thống phanh tang trống: Hệ thống này hoạt động dựa trên một trống phanh và các má phanh. Khi nhấn phanh, má phanh sẽ ép vào mặt trong của trống, tạo ra lực ma sát để dừng xe.
• Hệ thống phanh tay lốc-kê: Còn được gọi là phanh tay, hệ thống này được sử dụng để giữ cho xe không bị trượt khi đỗ. Nó thường được điều khiển bằng tay và có thể hoạt động độc lập với hệ thống phanh chính.

Cấu tạo của hệ thống phanh xe tải

Hệ thống phanh xe tải gồm nhiều bộ phận khác nhau, nhiều phụ tùng ô tô khác nhau, mỗi bộ phận đóng vai trò quan trọng trong quá trình phanh. Hệ thống phanh xe tải có rất nhiều loại khác nhau, tuy nhiên cấu tạo chung và cơ bản của hệ thống phanh xe tải sẽ bao gồm những bộ phận sau đây:

Cụm phanh

Cụm phanh là bộ phận trực tiếp tiếp xúc với bánh xe và tạo ra ma sát, giúp cho xe có thể giảm tốc độ hoặc dừng hẳn lại khi cần thiết. Cụm phanh thì thường sẽ là phanh tang trống hoặc phanh đĩa.

Cụm phanh bao gồm những phụ tùng sau:

• Tăm bua – Trống phanh (Brake Drum): Là bộ phận quay cùng với bánh xe. Khi phanh được áp dụng, má phanh sẽ ép vào mặt trong của trống phanh, tạo ma sát để giảm tốc độ hoặc dừng xe.
• Má phanh (Brake Shoes): Gồm một miếng lót phanh được gắn trên một tấm kim loại. Khi phanh, má phanh sẽ ép vào trống phanh, tạo ra lực ma sát cần thiết để làm chậm hoặc dừng xe. Má phanh thường được làm từ vật liệu chịu nhiệt và có độ ma sát cao.
• Xy lanh bánh xe (Wheel Cylinder): Là một bộ phận thủy lực chứa piston, được đặt bên trong cụm phanh tang trống. Khi phanh được kích hoạt, xi lanh bánh xe sẽ đẩy má phanh ra ngoài để tiếp xúc với trống phanh. Xi lanh bánh xe thường có hai piston để đẩy hai má phanh.
• Lò xo hồi vị (Return Springs): Các lò xo này giữ má phanh ở vị trí không hoạt động khi không phanh. Chúng cũng giúp má phanh trở lại vị trí ban đầu sau khi phanh được thả ra.
• Chốt điều chỉnh (Adjuster Mechanism): Cơ chế điều chỉnh giúp điều chỉnh khoảng cách giữa má phanh và trống phanh. Điều này giúp bù đắp cho sự mòn của má phanh, đảm bảo rằng phanh vẫn hoạt động hiệu quả.
• Chốt chặn (Anchor): Chốt chặn là bộ phận giữ cố định một phần của má phanh khi phần còn lại của má phanh di chuyển để ép vào trống phanh.
• Các phụ kiện khác (Hardware): Bao gồm các ốc, bu lông, và các chi tiết nhỏ khác giữ các thành phần của cụm phanh tang trống lại với nhau và đảm bảo chúng hoạt động đúng cách.

Cụm phanh đĩa bao gồm những phụ tùng sau:

• Đĩa phanh (Brake Disc/ Rotor): Là bộ phận tạo ra bề mặt ma sát cho má phanh trong khi quay cùng với bánh xe. Là một đĩa kim loại gắn vào trục bánh xe, quay cùng với bánh xe. Khi phanh, má phanh sẽ ép vào đĩa phanh để tạo ra lực ma sát, giúp giảm tốc độ hoặc dừng xe.
• Má phanh (Brake Pads): Là bộ phận tạo ma sát trực tiếp với đĩa phanh. Má phanh được làm từ vật liệu có độ ma sát cao và có khả năng chịu nhiệt tốt. Má phanh thường bao gồm một phần kim loại và một phần vật liệu ma sát.
• Caliper phanh (Brake Caliper): Là bộ phận giữ và ép má phanh vào đĩa phanh. Caliper phanh có thể là loại cố định (fixed caliper) hoặc loại trượt (floating caliper). Nó chứa các piston và các phần cơ học khác để đẩy má phanh.
• Piston: Là bộ phận chuyển động để tạo ra lực phanh  và tác động lực đó lên má phanh. Các piston nằm bên trong caliper, chịu trách nhiệm đẩy má phanh vào đĩa phanh khi phanh được kích hoạt. Piston có thể được điều khiển bằng thủy lực (dầu phanh) hoặc khí nén.
• Ống dẫn dầu phanh (Brake Lines/Hoses): Ống dẫn dầu phanh truyền dầu phanh từ xy lanh chính đến caliper. Dầu phanh chịu trách nhiệm truyền lực từ bàn đạp phanh đến các piston trong caliper.
• Bộ kẹp má phanh (Brake Pad Retainer/Spring): Là các kẹp hoặc lò xo giữ má phanh đúng vị trí trong caliper, giúp ngăn chặn má phanh rung lắc khi không phanh.
• Dầu phanh (Brake Fluid): Là chất lỏng dùng trong hệ thống thủy lực, truyền lực từ bàn đạp phanh đến caliper. Dầu phanh cần được kiểm tra và thay thế định kỳ để đảm bảo hiệu suất phanh tối ưu.
• Bộ cảm biến mòn má phanh (Brake Pad Wear Sensor) (nếu có):  Một số hệ thống phanh đĩa được trang bị cảm biến để báo hiệu khi má phanh mòn đến mức cần thay thế.

Bên cạnh đó, cụm phanh xe tải còn có những bộ phận phụ trợ khác như: Bát phanh, Cóc phanh, Đệm chống rung.

Bộ điều khiển phanh

Bộ điều khiển phanh, bao gồm bàn đạp phanh, xy lanh chính, và bộ điều khiển điện tử (ABS), giúp điều khiển lực phanh và đảm bảo phân phối đều lực phanh giữa các bánh xe.

Cơ cấu truyền lực

Là bộ phận có nhiệm vụ truyền lực từ bàn đạp phanh tới cụm phanh. Các loại xe tải hiện nay thường sử dụng hai loại cơ cấu truyền lực chính đó là: dẫn động khí nén và dẫn động thủy lực.

Hệ thống thủy lực

Hệ thống thủy lực sử dụng chất lỏng (dầu phanh) để truyền lực từ bàn đạp phanh đến các má phanh. Điều này giúp tăng cường lực phanh và đảm bảo phản ứng nhanh chóng.

Cụm dẫn động

Cụm dẫn động là bộ phận có tác dụng điều khiển lực phanh. Các loại xe tải hiện nay thường sử dụng hai loại cụm dẫn động chính là: dẫn động điện tử và dẫn động cơ khí.

Hệ thống phanh khí nén

Hệ thống phanh khí nén thường được sử dụng trên các xe tải lớn, sử dụng không khí nén để truyền lực phanh. Hệ thống này bao gồm máy nén khí, bình khí, van điều khiển, và các đường ống dẫn khí.

Hệ thống phanh xe tải hoạt động theo nguyên lý nào?

Hệ thống phanh xe tải hoạt động dựa trên nguyên lý cơ bản là truyền lực và lực ma sát. Khi tài xế nhấn bàn đạp phanh, lực từ bàn đạp sẽ được truyền tới bầu trợ lực phanh. Bầu trợ lực này sẽ khuếch đại lực mà tài xế tạo ra, sau đó truyền lực đó tới các xi lanh chính.

Khi lực được truyền tới xi lanh chính, nó sẽ tạo ra áp suất dầu phanh. Áp suất này tiếp tục được truyền qua các đường ống tới các xi lanh bánh xe. Tại đây, áp suất dầu phanh sẽ đẩy guốc phanh và piston, ép chặt chúng vào má phanh.Lực ma sát sinh ra giữa trống phanh hoặc đĩa phanh và má phanh sẽ làm cho bánh xe giảm tốc độ hoặc dừng lại. Khi tài xế nhả phanh, lò xo hồi vị sẽ thực hiện nhiệm vụ đẩy guốc phanh và piston trở về vị trí ban đầu. Đồng thời, dầu phanh sẽ được đẩy trở lại xy lanh chính, tạo ra cơ chế nhả phanh.

Những lỗi thường gặp trong hệ thống phanh xe tải

Phanh không ăn hoặc kém hiệu quả: Nguyên nhân phổ biến bao gồm má phanh mòn, dầu phanh thiếu, hoặc hệ thống thủy lực bị rò rỉ. Cần kiểm tra và thay thế các bộ phận hỏng hóc.

Tiếng kêu khi phanh: Tiếng kêu lạ khi phanh có thể do má phanh mòn hoặc đĩa phanh bị cong vênh. Cần kiểm tra và thay thế má phanh hoặc đĩa phanh nếu cần.

Phanh bị kẹt hoặc không nhả: Nguyên nhân có thể do hệ thống phanh bị kẹt, dầu phanh bị nhiễm bẩn, hoặc hệ thống khí nén bị rò rỉ. Kiểm tra hệ thống và thay dầu phanh nếu cần thiết.

Bàn đạp phanh mềm hoặc không có phản ứng: Điều này có thể do hệ thống thủy lực bị rò rỉ hoặc không khí lọt vào hệ thống. Cần kiểm tra và xả khí hệ thống thủy lực.

Xem thêm: Hệ thống truyền lực trên ô tô tải có cấu tạo như thế nào?

Thắc mắc thường gặp về hệ thống phanh xe tải

Câu hỏi: Các lỗi thường gặp với hệ thống phanh xe tải là gì?

Hệ thống phanh xe tải bị lỗi là một vấn đề nghiêm trọng, cần được xử lý ngay vì nếu chần chừ có thể dẫn đến những tai nạn vô cùng nghiêm trọng. Các lỗi của hệ thống phanh xe tải gặp phải có thể do nhiều nguyên nhân gây nên. Một số lỗi thường gặp như:

• Má phanh bị mòn 
• Trống phanh, đĩa phanh bị cong vênh, bị mòn
• Ống dẫn dầu của phanh xe tải bị rò rỉ
• Van điều áp bị hỏng, không hoạt động
• Bầu trợ lực phanh bị hỏng, không hoạt động

Câu hỏi: Dấu hiệu nhận biết hệ thống phanh xe tải đang gặp vấn đề

• Bàn đạp phanh trở nên cứng hoặc mềm bất thường.
• Phanh đạp không ăn hoặc ăn không đều.
• Xe bị lệch sang một phía khi phanh.
• Phanh phát ra tiếng ồn bất thường.
• Phanh có mùi khét.

Câu hỏi: Khi bảo dưỡng hệ thống phanh xe tải cần lưu ý gì?

• Chỉ nên mang xe đến những gara uy tín để được kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống phanh xe tải.
• Tuân thủ theo quy trình bảo dưỡng hệ thống phanh theo khuyến nghị của nhà sản xuất.
• Sử dụng các loại phụ tùng chính hãng để thay thế các phụ tùng bị hỏng trong hệ thống phanh. Phụ tùng chính hãng sẽ đảm bảo chất lượng đảm bảo độ bền và hiệu quả hoạt động của hệ thống phanh.

Câu hỏi: Cách bảo dưỡng hệ thống phanh xe tải

• Kiểm tra định kỳ: Đảm bảo kiểm tra định kỳ hệ thống phanh, bao gồm kiểm tra má phanh, đĩa phanh, và hệ thống thủy lực.
• Thay dầu phanh: Thay dầu phanh định kỳ để đảm bảo hiệu suất phanh tối ưu.
• Kiểm tra hệ thống khí nén: Đối với xe tải sử dụng hệ thống phanh khí nén, cần kiểm tra và bảo dưỡng máy nén khí và các bình chứa khí.

Trên đây là toàn bộ thông tin về hệ thống phanh xe tải mà An Thái muốn chia sẻ đến bạn đọc. Việc nắm rõ thông tin và hiểu biết về cơ chế hoạt động của hệ thống phanh không chỉ giúp đảm bảo an toàn khi di chuyển trên đường mà còn góp phần nâng cao hiệu quả vận hành của xe. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào, hãy liên hệ ngay với An Thái để được giải đáp và hỗ trợ tận tình! Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên mọi hành trình.

———————————————————————————————

Hãy liên hệ ngay với An Thái ngay hôm nay để nhận được giải pháp tối ưu về phụ tùng ô tô, phụ tùng xe tải. Với sứ mệnh “Vì Chiếc xe luôn lăn bánh – Vì Doanh nghiệp phát triển”, An Thái – Cam kết chất lượng, nâng tầm trải nghiệm.

CÔNG TY TNHH CƠ KHÍ Ô TÔ AN THÁI

Chuyên cung cấp phụ tùng ô tô tải hàng đầu tại Việt Nam
Hotline: 0817 821 821
Địa chỉ: 288 Trần Thái Tông, TP. Thái Bình, Tỉnh Thái Bình
Email: contact@anthaiautoparts.com