Xe tải mất phanh: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục nhanh nhất

Hệ thống phanh là bộ phận quan trọng bậc nhất trên xe tải, đảm bảo an toàn cho tài xế và hành khách. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, xe tải có thể gặp tình trạng mất phanh do nhiều nguyên nhân khác nhau. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân và cách khắc phục nhanh khi xe tải bị mất phanh.

Các nguyên nhân khiến xe tải mất phanh

Mất phanh là một trong những tình huống nguy hiểm nhất mà tài xế xe tải có thể gặp phải, đặc biệt xảy ra sự cố khi xe tải mất phanh giữa đường, mất phanh khi đổ đèo. Việc mất kiểm soát phanh có thể dẫn đến những tai nạn nghiêm trọng, gây thiệt hại về người và tài sản. Vì vậy, việc hiểu rõ nguyên nhân khiến xe tải mất phanh cũng như cách khắc phục kịp thời là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn khi di chuyển trên đường đèo dốc.

Mất áp suất dầu phanh

Hệ thống phanh thủy lực trên xe tải hoạt động dựa vào áp suất dầu phanh để truyền lực từ bàn đạp đến các cơ cấu phanh. Khi áp suất dầu phanh bị giảm hoặc mất hoàn toàn, lực tác động từ chân phanh sẽ không đủ mạnh để làm má phanh ép vào đĩa phanh hoặc tang trống, khiến xe không thể giảm tốc hoặc dừng lại theo ý muốn. Nguyên nhân có thể do rò rỉ dầu phanh, hỏng ống dẫn dầu hoặc hỏng bơm dầu phanh.

Lọt khí vào đường ống dẫn dầu phanh

Hệ thống phanh cần một dòng dầu phanh kín và không có bọt khí để hoạt động hiệu quả. Nếu có không khí lọt vào đường ống, áp suất dầu sẽ bị giảm, làm giảm hiệu quả truyền lực từ bàn đạp đến hệ thống phanh. Điều này khiến xe bị mất phanh hoặc phanh không ăn đều, gây nguy hiểm khi lưu thông trên đường. Khí lọt vào hệ thống có thể do bảo dưỡng không đúng cách, thay dầu phanh không kỹ hoặc rò rỉ tại các khớp nối.

Hư hỏng xy lanh chính

Xy lanh chính là bộ phận quan trọng trong hệ thống phanh, đây là một phụ tùng ô tô có nhiệm vụ đẩy dầu phanh đi qua các đường ống để truyền lực đến cơ cấu phanh. Khi xy lanh chính bị rò rỉ dầu, hỏng phớt hoặc bị bám cặn bên trong, lượng dầu phanh không được đẩy đi đủ mạnh, làm giảm lực phanh và khiến xe không thể dừng lại kịp thời.

Hệ thống ABS bị trục trặc
Hệ thống phanh ABS (chống bó cứng phanh) có vai trò ngăn chặn bánh xe bị khóa cứng khi phanh gấp, giúp xe giữ được độ bám đường và tài xế có thể kiểm soát hướng lái tốt hơn. Nếu hệ thống ABS bị lỗi, có thể gây ra tình trạng phanh không ăn, phanh không đồng đều hoặc khiến bánh xe bị trượt khi phanh gấp. Nguyên nhân có thể do cảm biến ABS bị bẩn, hỏng bộ điều khiển ABS hoặc dây điện kết nối bị đứt.

Thói quen lái xe có hại từ tài xế khiến xe tải bị mất phanh:

• Dùng phanh quá nhiều khi đổ đèo: Nhiều tài xế có thói quen giữ chân phanh liên tục khi xuống dốc để giảm tốc độ. Tuy nhiên, việc này làm má phanh và đĩa phanh nóng lên nhanh chóng. Khi nhiệt độ quá cao, dầu phanh có thể sôi, làm giảm áp suất dầu và khiến phanh không còn tác dụng. Nếu xe mất phanh giữa dốc, rất khó để xử lý và có thể gây tai nạn nghiêm trọng. Tài xế nên kết hợp phanh động cơ (về số thấp) để kiểm soát tốc độ khi đổ đèo, hạn chế dùng phanh liên tục.
• Chở quá tải: Xe tải có giới hạn trọng lượng cho phép, nếu chở quá nặng, toàn bộ hệ thống phanh sẽ phải chịu áp lực lớn hơn bình thường. Khi đó, quãng đường phanh sẽ dài hơn, phanh nhanh bị mòn và dễ mất tác dụng, đặc biệt khi đi đường đèo dốc. Ngoài ra, chở quá tải còn làm giảm độ bám đường của bánh xe, khiến xe dễ bị trượt khi phanh gấp. Để đảm bảo an toàn, tài xế nên tuân thủ đúng tải trọng quy định của xe.

Dấu hiệu nhận biết xe tải bị mất phanh – Tài xế không được chủ quan

Hệ thống phanh là bộ phận quan trọng giúp xe giảm tốc độ và dừng lại an toàn. Nếu phanh gặp vấn đề, xe có thể mất kiểm soát, gây nguy hiểm cho tài xế và những người tham gia giao thông. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo xe tải bị mất phanh mà tài xế cần lưu ý để kịp thời xử lý.

Đạp phanh cảm giác “hẫng”, không có lực

Khi tài xế đạp phanh mà cảm thấy chân phanh nhẹ bẫng, không có độ cứng như bình thường, nghĩa là hệ thống phanh đang gặp vấn đề. Nguyên nhân có thể do mất áp suất dầu phanh hoặc lọt khí vào đường ống, khiến lực phanh không được truyền đến bánh xe. Nếu gặp tình trạng này, xe sẽ khó giảm tốc, đặc biệt nguy hiểm khi đang đi với tốc độ cao hoặc xuống dốc.

Đạp phanh nhưng không nhả

Sau khi đạp phanh, nếu bàn đạp không tự trở về vị trí ban đầu mà bị kẹt cứng, rất có thể hệ thống phanh đã gặp sự cố. Nguyên nhân thường là do xi-lanh phanh bị hỏng, dầu phanh bẩn hoặc lò xo hồi vị bị gãy. Khi phanh bị bó cứng, xe có thể bị ghì lại hoặc phanh không nhả hoàn toàn, gây khó khăn khi di chuyển. Nếu không xử lý kịp, hệ thống phanh có thể bị hư hỏng nghiêm trọng hơn.

Đạp phanh thấy nặng, khó phanh

Nếu phanh có cảm giác rất nặng khi đạp, xe khó giảm tốc hoặc phải dùng lực mạnh mới tác động được vào phanh, tài xế cần kiểm tra ngay. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ thống trợ lực phanh có vấn đề, đường ống dầu phanh có thể bị tắc nghẽn hoặc bầu trợ lực bị hỏng. Khi phanh hoạt động không trơn tru, xe sẽ mất dần khả năng kiểm soát tốc độ, đặc biệt nguy hiểm khi chở hàng nặng hoặc đi đường đèo dốc.

Đạp phanh hết cỡ nhưng xe không dừng

Nếu tài xế đã đạp sát sàn mà xe vẫn tiếp tục lao đi, đây là dấu hiệu rõ ràng nhất của mất phanh hoàn toàn. Nguyên nhân có thể do dầu phanh bị rò rỉ, má phanh đã mòn hết hoặc hệ thống phanh bị hỏng nặng. Trong trường hợp này, tài xế cần nhanh chóng bình tĩnh xử lý bằng cách sử dụng phanh tay kết hợp với phanh động cơ (về số thấp) để giảm tốc độ dần. Nếu có thể, hãy tìm cách đánh lái vào khu vực an toàn để tránh nguy hiểm.

Đạp phanh có tiếng kêu “ken két”

Khi phanh xe phát ra tiếng kêu lạ, đặc biệt là âm thanh “ken két” hoặc “rít rít”, có thể má phanh đã bị mòn hoặc bụi bẩn bám vào hệ thống phanh. Nếu để lâu, bố phanh mòn hoàn toàn có thể làm hỏng đĩa phanh, khiến xe mất phanh đột ngột. Khi nghe thấy âm thanh này, tài xế nên kiểm tra ngay và thay thế má phanh nếu cần thiết để đảm bảo an toàn.

Lời khuyên cho tài xế:

• Luôn kiểm tra hệ thống phanh trước mỗi chuyến đi, đặc biệt là khi chở hàng nặng hoặc đi đường đèo dốc.
• Định kỳ thay dầu phanh, vệ sinh má phanh và kiểm tra hệ thống trợ lực phanh để tránh hỏng hóc bất ngờ.
• Nếu phát hiện dấu hiệu mất phanh, cần đưa xe đi kiểm tra và sửa chữa ngay, không tiếp tục chạy để tránh nguy hiểm.

Cách khắc phục nhanh khi xe tải bị mất phanh 

Mất phanh, phanh xe tải không ăn là tình huống cực kỳ nguy hiểm, có thể dẫn đến tai nạn nghiêm trọng nếu tài xế không xử lý kịp thời. Khi gặp sự cố này, điều quan trọng nhất là phải bình tĩnh, áp dụng các biện pháp đúng cách để giảm tốc độ và đưa xe về trạng thái an toàn. Dưới đây là những cách xử lý khi xe tải bị mất phanh mà tài xế cần nắm vững.

Giữ bình tĩnh, bật đèn khẩn cấp để báo hiệu nguy hiểm

Khi phát hiện xe có dấu hiệu mất phanh, tài xế cần giữ bình tĩnh, không hoảng loạn vì điều này có thể khiến việc xử lý mất kiểm soát. Ngay lập tức, hãy bật đèn cảnh báo nguy hiểm (đèn hazard) để thông báo cho các phương tiện xung quanh biết xe đang gặp sự cố. Nếu có thể, hãy bấm còi liên tục để cảnh báo xe phía trước và hai bên, giúp họ kịp thời tránh đường.

Dùng phanh tay – Kéo từ từ để hãm xe

Phanh tay (phanh khẩn cấp) có thể giúp xe giảm tốc khi mất phanh chính. Tuy nhiên, tài xế cần kéo phanh tay một cách từ từ, tránh giật mạnh vì có thể làm khóa cứng bánh sau, khiến xe bị trượt hoặc lật. Nếu đường trơn trượt hoặc xe đang đổ đèo, cần đặc biệt cẩn trọng để không làm mất kiểm soát xe.

Chuyển về số thấp để giảm tốc độ

Khi xe mất phanh, tài xế nên nhanh chóng chuyển cần số về số thấp (số 1 hoặc số 2 đối với xe số sàn, hoặc chế độ “L” đối với xe số tự động). Điều này giúp tận dụng lực hãm của động cơ để giảm tốc độ xe dần dần. Khi chuyển số, cần thao tác dứt khoát nhưng không quá đột ngột để tránh làm vỡ hộp số hoặc khiến xe mất cân bằng.

Tận dụng vật cản để dừng xe trong trường hợp khẩn cấp

Nếu xe vẫn không giảm tốc và sắp lao vào tình huống nguy hiểm, tài xế có thể tìm cách tận dụng các vật cản tự nhiên để hãm xe. Những nơi như dải cát lề đường, hàng rào mềm, bụi cây, hoặc thậm chí là dốc lên có thể giúp xe dừng lại mà giảm thiểu va chạm nghiêm trọng. Tuyệt đối không lao xe vào chướng ngại vật cứng như cột điện, tường bê tông hay xe khác vì có thể gây hậu quả nghiêm trọng.

Dừng xe an toàn và gọi cứu hộ

Sau khi xe đã dừng lại an toàn, tài xế cần kiểm tra tình trạng xe và gọi cứu hộ ngay lập tức. Không nên cố tiếp tục di chuyển dù xe có thể chạy chậm lại, vì hệ thống phanh đã hỏng và có thể tái diễn tình trạng mất phanh bất cứ lúc nào. Nếu có người đi cùng, hãy yêu cầu sự hỗ trợ để cảnh báo các phương tiện khác cho đến khi cứu hộ đến.

Biện pháp phòng tránh mất phanh cho các bác tài xế

Bảo dưỡng định kỳ – Kiểm tra hệ thống phanh thường xuyên

Hệ thống phanh là bộ phận quan trọng giúp xe giảm tốc và dừng lại an toàn. Theo thời gian, dầu phanh có thể bị nhiễm bẩn hoặc hao hụt, má phanh có thể mòn và hệ thống phanh có thể bị hỏng hóc. Vì vậy, tài xế cần bảo dưỡng xe định kỳ, kiểm tra kỹ các bộ phận, phụ tùng ô tô như dầu phanh, má phanh, đĩa phanh (hoặc tang trống) và các đường ống dẫn dầu để đảm bảo chúng luôn hoạt động tốt. Nếu phát hiện dầu phanh bị rò rỉ, má phanh mòn quá mức hoặc phanh có tiếng kêu lạ, cần khắc phục ngay trước khi xảy ra sự cố.

Kiểm tra tải trọng – Không chở quá mức quy định

Chở quá tải không chỉ làm xe tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn mà còn tạo áp lực lớn lên hệ thống phanh. Khi tải trọng vượt quá giới hạn cho phép, lực phanh cần thiết để dừng xe cũng tăng lên, dễ dẫn đến quá tải và mất phanh khi xuống dốc hoặc phanh gấp. Vì vậy, tài xế cần tuân thủ quy định về tải trọng, không chở hàng vượt mức cho phép để đảm bảo hệ thống phanh hoạt động hiệu quả và kéo dài tuổi thọ của phanh.

Không lạm dụng phanh – Sử dụng số thấp khi đổ đèo

Một sai lầm phổ biến của nhiều tài xế là dùng phanh liên tục khi đổ đèo, khiến phanh bị nóng và mất tác dụng. Thay vào đó, hãy tận dụng hộp số để hỗ trợ hãm xe. Khi xuống dốc, nên chuyển về số thấp (số 1 hoặc số 2 đối với xe số sàn, chế độ “L” hoặc “2” đối với xe số tự động) để phanh động cơ giúp xe giảm tốc tự nhiên. Cách này giúp giảm tải cho hệ thống phanh, tránh tình trạng phanh quá nóng dẫn đến mất hiệu lực.

Sử dụng linh kiện chất lượng – Chọn phụ tùng chính hãng

Phụ tùng phanh kém chất lượng có thể không đạt tiêu chuẩn an toàn, nhanh mòn hoặc không chịu được nhiệt độ cao khi phanh liên tục. Vì vậy, khi thay thế linh kiện phanh như má phanh, đĩa phanh, dầu phanh, tài xế nên chọn sản phẩm chính hãng, có nguồn gốc rõ ràng. Đừng vì tiết kiệm chi phí mà chọn hàng rẻ, kém chất lượng, vì điều đó có thể gây nguy hiểm đến tính mạng khi phanh gặp sự cố.